Եթէ դուն Հալէպի փողոցները իջնես այս ամիս, անկարելի է որ կապոյտը չտեսնես: Կիներն ու աղջիկները կապտաւուն կը դառնան Մայիսին: Եկեղեցին ալ յատուկ ուշադրութիւն կը դարձնէ այս ամսուան ու կը նուիրաբերէ Աստուածածինին:
Ի'նչ խօսք. կապոյտը նաեւ իմ նախասիրած գոյներէս մէկն է: Կապոյտը երկնքի,Կապոյտը անսահմանութեան, կապոյտը ծովուն, կապոյտը երազայինին, կապոյտը անմեղութեան , կապոյտը պարզութեան ... : Այնքան կապոյտը սիրեցի, որ Աստուած ալ արժանի տեսաւ զիս, որ մայրանոցը երկու անգամին ալ կապոյտով զարդարեմ:
Ամէն ոք իր «ակնոցով» կը դիտէ կապոյտը անշուշտ, ինչպէս՝ Զահրատին Կիկօն:
Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ
Երկինքը կապոյտ — ծովերը կապոյտ
Սիրած աղջկան աչքերը կապոյտ
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ
Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի —
Կʼըսես ծովերը կապոյտ էին միշտ
Կʼըսես երկինքը կապոյտ էր արդէն
Չի հաւատար որ — նոր տեսայ կըʼսէ
— Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի:
Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
ՀԻՄԱ կապոյտը կապոյտ կը տեսնէ:
Կապոյտը շատերը կը սիրեն նաեւ: Գիտնալով հանդերձ, որ գեղեցկութիւնը յարաբերական յատկանիշ մըն է, այնուամենայնիւ, լսած եմ յաճախ աղջիկի մը մը գովքը հիւսողներէն. «շատ գեղեցիկ է. դեղին մազերով ու կապոյտ աչքերով է» արտայայտութիւնը:
Կ'ըսենք սնոտիապաշտութիւն է մեր մեծերուն կողմէ յաճախ կրկնուած այս արտայայտութիւնը՝ « Կապոյտ հլուն կախեցէ'ք», բայց եւ այնպէս մանուկին մկրտութեան խաչին հետ կապոյտ հլուն մըն ալ կու տայ քեզի ոսկերիչը ու դուն հաճոյքով կը դնես զայն զաւկիդ ուսին:
Կապոյտը նաեւ իր երանգներն ունի: Մուգ կապոյտը աւելի գրաւիչ է անշուշտ բաց կապոյտէն, մանաւանդ կանացի հագուստին վրայ: Եթէ բաց կապոյտը ուխտի հագուստն է, ապա գոցը՝ կրնաս օրինակ հարսանեաց խրախճանքներուն սիրով կրել...: Կարմիրին մէջ անգամ գոյներուն մէջ ամէնէն պաղ համարուող կապոյտը կայ: ճարճատուն կարմիր կրակէն ետք, երբ բոցը կամաց կամաց կը հանդարտի ու մարմանդ կը դառնայ, կապոյտ գոյնի երանգ կ'ունենայ այդ վառարանիդ կրակը ու ապահով ջերմութիւն կը տարածէ տանդ մէջ: Ցած ու կապուտակ կրակին վրայ է, որ նաեւ տանտիկինը կրնայ համադամ ճաշեր պատրաստել՝ իր տաքուկ շունչը ներդնելով անոր մէջ: Ի զուր չէր ըսեր ողորմած կեսուրս «Սօսի', կրակին տակը ցածցու'ր...»:
Կապոյտի երանգներէն՝ մուգ կապոյտի ընդհանուր համայնապատկերին մէջ ահա աստղերը գիշերուան կը պսպղան, այլապէս պիտի չտեսնուէին անոնք այսքան փայլուն, այսքան արծաթափայլ: Ու դուն կարելիութիւնը պիտի ունենաս անկաշկանդ կերպով երազանքներովդ երկինքն ի վեր թեւածելու՝ հասնելու համար ու՜ր որ կ'ուզես...: Իսկ առաւօտուն, բաց կապոյտին հետ, նո'ր օրուան նո'ր յոյսովը տոգորուած՝ կը հաւատաս, որ այդ կապոյտին տակ պիտի իրականանան գիշերուան երազանքներէդ գէթ մաս մը, մնացեալ բաժինը թողնելով կրկին գիշերուան կապոյտին:
Կապոյտի ամիս: Աստուածածինի ամիս: Մաքրութեան ու անմեղութեան խորհրդանիշ եւ բարեխօս մեր ու Աստուծոյ միջեւ: «Լսեր եմ, որ կապոյտի վրայ ճանճեր չեն նստի»: Մարիա'մ, եկ ու կապոյտ հագցրու ինձ ներսից ու դրսից»: Պ. Սեւակ
Սօսի Մ.Տ.
